اولین قدم برای شروع زندگی بی‌زباله چیست؟

اگر عبارت زندگی بدون‌زباله برای شما هم تازگی دارد و مثل من کنجکاو شده‌اید و در جستجوی خود به مدخل انگلیسی این اصطلاح در ویکی‌پدیا رسیده‌اید، حتما پس از مطالعه توضیحات اولیه متوجه شده‌اید که این موضوع مدخلی به زبان فارسی در این دانشنامه ندارد! وقتی این عبارت را با علامت نقل‌قول انگلیسی در گوگل می‌کاویم، می‌فهمیم که تعداد صفحاتی که عیناً‌ عبارت «زندگی بدون‌زباله» را در خود جای‌داده‌اند رقم ناچیز هشت هزار و اندی صفحه است. بیایید با این مقاله تمیز اما پر از زباله همراه شوید و باهم با چهارچوب‌های زندگی بدون‌زباله آشنا شویم و نخستین گام‌ها را در آن برداریم.

زندگی بدون‌زباله دقیقاً یعنی چه؟

وقتی‌که شب‌ها ساعت نه کیسه‌زباله را گره می‌زنیم و آن را به سطل زباله بزرگ سر کوچه می‌سپاریم، آیا هرگز به این کیسه و آنچه در آن است توجه کرده‌ایم؟ بیایید درباره چیزهایی که در این کیسه جای می‌گیرند دوباره فکر کنیم. در دل آن چقدر ظرف‌های یک‌بار مصرف، کیسه‌های پلاستیکی خرید یا بدتر از آن بسته‌بندی‌های ناپایان خریدهای اینترنتی - که احتمالاً با آن شلوار مخصوصتان تحویل گرفته‌اید - جای گرفته است؟ آیا خبری از پوست خربزه و آن گلابی‌هایی که باهم خداحافظی می‌کردند هست؟ آیا لابلای دغدغه‌های روزمره فرصت داشتید که به آخر و عاقبت این زباله‌ها فکر کنید؟ و اگر در پایتخت هستید، این کیسه چقدر از روزانه بیش از یازده تن پسماند عادی است که در این کلان‌شهر تولید می‌شود؟

به زبان آدمیزاد «زندگی بدون‌زباله» روش‌هایی است که در زندگی روزمره به‌کار می‌گیریم تا زباله کمتری درست کنیم و بکوشیم خریدهای اضافی نکنیم، از چیزهایی که خریده‌ایم بیشتر از قبل استفاده کنیم و تا آنجا که می‌شود زباله‌ای برای دفن یا سوزاندن تولید نکنیم. راستش را بخواهید، علی‌رغم این محجور ماندن مفهوم مدرن «زندگی بدون‌زباله» در وب فارسی، که البته مفهوم تازه‌ای است و کم‌وبیش 10 سالی است پا به دنیا گذاشته، معتقدم ایرانیان مردمی بودند که سبک زندگی خود را بر قناعت و استفاده چندباره استوار کرده بودند. اگر یک متولد دهه پنجاه یا شصت باشید حتما به‌خاطر دارید که پدر و مادرهای ما شیوه‌های مشابهی را هر روز به‌کار می‌گرفتند اما اسم و رسمی برای آن نداشتند. پس رجوع دوباره به این فنون نباید برای خیلی از ما غریب باشد.

کاریکاتوری از آلودگی اقیانوس‌ها با پلاستیک

بیایید باهم صادق باشیم، درصد بسیارکمی از پلاستیکی که ما - در مقام انسان - تولید می‌کنیم سر از چرخه بازیافت درمی‌آورد و باقی این هیولاهای تجزیه‌ناپذیر، کنگر می‌خورند و در همه‌جای طبیعت لنگر می‌اندازند و چند 100 سالی بدون کمترین تغییر باقی می‌مانند. بسیاری از موجودات دریایی که در اعماق اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند با همسایه بی‌رحمی آشنا شده‌اند که موجب مرگ آنها می‌شود؛ آنها دچار پلاستیک‌ها شده‌اند. چاره‌ای به‌جز تولید کمتر زباله می‌شناسید؟

ممکن است بگویید من که تفکیک زباله از مبدأ را انجام می‌دهم و به جداسازی زباله‌های خشک و تر و بازیافت – در مقالم عمل – معتقدم. اما واقعیت تلخ این است که چنین رویکرد مثبتی کافی نیست. بازیافت علی‌رغم اسم خوشگلی که دارد، فرایندی است که دشواری‌های خودش را دارد و همه زباله‌های خشک هم نمی‌توانند به‌صورت صد درصدی بازیافت شوند و از همه بدتر اینکه بازیافت کردن منابع زیادی می‌طلبد. آیا می‌دانید که میانگین تولید زباله در پایتخت بین دو تا سه برابر متوسط جهانی است؟ در این شهر تنها دو درصد تفکیک زباله از مبدأ صورت می‌گیرد؟ و تنها ده درصد از زباله‌های خشک بازیافت می‌شوند؟ به همین خاطر است که نهضت زندگی بدون‌زباله هدف خود را بر کاهش حداکثری تولید زباله متمرکز کرده است تا بتواند هرچه بیشتر صورت مسئله را پاک کند!

از این مقدمه طولانی که بگذریم، احتمالاً شما هم علاقه‌مند شده‌اید در این راه همراه شوید و تا آنجا که خرجی نداشته باشد با زندگی بدون‌زباله را تجربه کنید، درست است؟ انتخاب خوبی کرده‌اید، چون یکی از فایده‌های این سبک زندگی کاهش خرید و البته صرفه‌جویی بیشتر در هزینه‌هاست.

اولین قدم‌ها در زندگی بدون‌زباله را چطور برداریم؟

گرچه رسیدن به زندگی واقعاً بدون زباله یک شبه اتفاق نمی‌افتد، اما می‌توانیم با قدم‌های کوچک خود کار را شروع کنیم. بیایید قبل از خرید هر چیزی دوباره فکر کنیم که آیا واقعاً به آن نیاز داریم؟ یک راه دیگر این است که هر وقت به فروشگاه می‌رویم، تا آنجا که می‌توانیم از محصولات یک‌بار مصرف و پلاستیکی خرید نکنیم.

اول از همه بیایید با این خط قرمزها شروع کنیم: از خرید بطری‌های پلاستیکی نوشیدنی مثل انواع آب‌معدنی خودداری کنیم، برای نوشیدن دیگر نی پلاستیکی نخریم و میوه‌ها یا غذاهایی که در ظرف‌های پلاستیکی شفاف عرضه می‌شوند را برنداریم و بعد از حساب و کتاب هم کیسه‌های پلاستیکی را نگیریم یا برنداریم. راستش را بخواهید، برای زندگی بدون زباله و بدون پلاستیک راه درازی در پیش داریم، اما انتخاب هوشمندانه و کم کردن تدریجی مصرف محصولات پلاستیکی به‌خصوص یک‌بار مصرف‌ها کاری نیست که از پسش برنیاییم.

خرید یک قمقمه یا ظرف نگهداری مایعات و پر کردن آن با آب در خانه هم برای طبیعت مفید است و هم برای جیب ما. حتی اگر قیمت بطری‌های چند بار مصرف آب در تورم افسار گسیخته این روزها بال درآورده باشد و پرواز کرده باشد، در دراز مدت مقرون به صرفه‌تر از خرید بطری‌های یک‌بار مصرف پلاستیکی آب است که برای تندرستی هم چندان خوب نیست. سعی کنیم به‌جای خرید میوه‌های بسته‌بندی شده که این روزها در فروشگاه‌های باکلاس شهر رایج شده، با یک کیسه پارچه‌ای به میوه‌فروشی برویم و در هر بار خرید در حد چند کیسه پلاستیکی هم که شده به محیط‌زیست تخفیف دهیم.

یکی دیگر از گام‌های عملی برای زندگی بدون‌زباله همراه داشتن قاشق و چنگال فلزی با خود است. بدین ترتیب دیگر نیاز نیست از قاشق و چنگال‌های یک‌بار مصرف پلاستیکی استفاده کنیم. در محل کار هم حتما یک لیوان و یک فنجان داشته باشیم، یکی برای نوشیدن آب و دیگری برای چای و قهوه؛ این‌طوری دیگر لازم نیست برای هر بار رفع عطش یک لیوان پلاستیکی یا کاغذی زباله درست کنیم. می‌بینید، همه این توصیه‌ها منفعت اقتصادی هم دارد که برای روزگار سخت مالی این روزها مفید است.

چند راه‌کار کاربردی دیگر برای این سبک زندگی بدون زباله عبارت‌اند از: همراه داشتن حوله و دستمال پارچه‌ای که جایگزین مصرف غیر ضروری دستمال کاغذی است. همچنین اگر هر روز میوه‌تان را داخل یک کیسه فریزر می‌گذارید و با خود به اداره یا محل کار می‌برید، استفاده از ظرف‌های بزرگ‌تر غذا راه‌حل دوستدار محیط‌زیست شماست. برای قرار دادن مانده غذاهای وعده غذایی در یخچال هم ظرف‌های کوچک و بزرگ غذا که ترجیحاً شیشه‌ای باشند انتخاب هوشمندانه‌تری است. این‌طوری هم چند کیسه نایلونی در روز کمتر استفاده می‌کنیم.

در این مقاله با زندگی بدون‌زباله آشنا شدیم و چند گام اولیه را برای شروع این سبک زندگی با هم مرور کردیم. در مقاله‌های بعدی اطلاعات بیشتری درباره انواع و اقسام پلاستیکی که هر روز سر و کار داریم می‌خوانیم و با راه‌حل‌های خیلی ساده – استفاده مجدد و بازیافت خانگی چیزهای به‌درد بخورد – برای کاهش زباله آشنا می‌شویم. اگر شما هم دوست دارید سهمی در حفظ محیط‌زیست برای نسل‌های بعدی داشته باشید حتماً با این سری مطالب و این سبک‌فکری همراه شوید.

راستی، پایان این مقاله، آغاز راه است. حالا که با چارچوب‌های زندگی بدون‌زباله آشنا شدید و آماده‌اید که از همین حالا در این راه همراه شوید، چرا دوستان و آشناهای خود را از این موضوع مهم با خبر نمی‌کنید؟ همین حالا لینک این مقاله را در گروه‌های خانوادگی و شبکه‌های اجتماعی که عضو هستید منتشر کنید کین درد مشترک هرگز جدا جدا درمان نمی‌شود...

منابع: wikipedia - toonpool - goingzerowaste - eghtesadonline - amazon - mshrgh - wildminimalist - freepik